… توان گمانه زنیهایی را درباره حضور این ساز در لایه های قدیمتر زمان انجام داد.درکتاب “موسیقی میان النهرین” اثر فرانسیس و گالپین، می خوانیم که در منطقه میان النهرین (سومر) و نیز در آسیای مرکزی و در حدود هزاره های اول و دوم قبل از میلاد، طبلی ساغری شکل و برنزی جنس به نام لی لیس وجود داشته که نوع کوچک و قابل حمل آن را لی لی سو می نامیدند.لی لی سو شبیه “داربوکه” عربی بوده که درنقاشیهای متعلق به شهر تبس مصر و در عصر سلسله ۱۸ فراعنه و حدود ۱۵۷۰ پیش از میلادی دیدار- شده درحالیکه … [ادامه متن…]

… مضرب عدد صحیح فرکانس پایه و-یا هارمونیک اولند.شکل مقابل اثر- دهنده پیوند هامونیکها با همچنین و ترکیب آن ها در به-سبب ایجاد شکل پایانی موج ارتعاشی است.درهارمونیکهای یک سیم مرتعش می توان نقاط حداکثر ارتعاش(شکم) و حداقل ارتعاش(گره) را دیدن نمود. شکل موج پایانی ساختاری پریودیک و تکرار شونده دارد. لاکن آنچه که در عمل نگاه-کردن میشود اندکی با ریاضی تفاوت دارد. صدای یک ساز همواره از هارمونیک بودن محض گریزان است و نوعی ناهماهنگی میان هارمونیکها دیدن می شود که به آن Inharmonicity گویند. تصویر پایین مربوط به طیف سه بعدی تجزیه صدای تار با نت موسیقایی La=220 هرتز است .دراین طیف … [ادامه متن…]

… سازنقش دارند. این اشکال بعضا درپاره ای از تکنیکهای تمبک نگار صوتی مهمی را ایفا می نمایند. در حالیکه مانند تیمپانی اشکال ارتعاشی (m,1) و از همه مهم تر(۲,۱) و (۱,۱) ( بسته به محدوده صوتی شکل ارتعاشی (۰,۱) ) درتعیین بلندی صدا و تیون تمبک رسم- دارند. به صورت ریشه ای صدای ساز از یک آشفتگی صوتی آغازین به یک آرامش صوتی ختم می شود.   ۴-هرچه از مرکز پوست به سمت لبه ساز حرکت کنیم ، طرح شکل ارتعاشی (۰,۱) کمتر شده و بر رسم- شکل ارتعاشی (۲,۱) افزوده می گردد. در تکنیک تم ، دو شکل (۰,۱) و (۱,۱) اهمیت خاص دارند. در شکل پایین می … [ادامه متن…]

… در فرهنگ های مختلف تکامل و پیشینه تاریخی ساز عالم سازها از تنوع چشمگیری برخوردار است. این تنوع باعث می شود تا سازها از جهات مختلف مطالعه شوند و جایگاه هر کدام و پیوند سازها با نیز مشخص گردد . گاهی میان سازهایی به مانند تمبک و دربوکه عربی چند صفت مشترک دیدن می گردد و گاهی همینطور یک صفت تنها در یک ساز دیدار- می گردد. ازجمله صفات مشترک میان آنان می توان وجود پوست مرتعش و از جمله ی صفات خاص می توان شکل خاص هندسی، تزیینات و سونوریته sonority خاص تمبک را برشمرد. سونوریته و-یا صدادهی ساز تابع عوامل … [ادامه متن…]

… و بدون در دید گرفتن معنایی خاص باشد. ۲- نظر دیگر که بواسطه Hinton و همکاران ارائه شده دلالت بر شباهت آکوستیکی نمادها و اصوات موسیقایی دارد. این نمادها همان “نام آوا” و-یا “صداواژه” ( Onomatopoeia) هستند. محققین چینی همچون– Li شواهدی دال بر استعمال نمادهای صوتی در سازهای کوبه ای اپرای پکن را بدست می دهند. هم در بعضی نقاط آفریقا، قاره آمریکا و اقیانوسیه سازهای پوستی طرح محاوره را انجام میدهند. ولیکن قابل توجه ترین مثال درباره استعمال از نمادهای صوتی را می توان در نوای هندوستان و به خصوص در طبلا نوازی دیدن نمود که تحقیق اساسی در این … [ادامه متن…]

… می شوند. ولیکن آوای صامت سایشی به مانند “س” از تاثیر اندام های گفتاری ثابت و متحرک بر جریان هوای خروجی شش از محفظه دهانی شکل می گیرد. مکانیسم تولید گفتار بسته به نوع خروج جریان هوا از شش به بیرون همواره به دو شکل است: مکانیسم بسته: این متد تولید به دلیل بسته بودن راه هوا ایجاد می شود. بر اثر فشار هوا گرفتگی باز شده و در نتیجه هوا به شکل انفجاری از دهان رها می شود. آوای ناشی از این مکانیسم انفجاری (Plosive) نام دارد. آوای انفجاری بسته به مکان تولید انواعی دارد مانند: “پ”: صامت انفجاری دولبی “ب”: صامت … [ادامه متن…]

… دیدن شکل بالا مشخص می شود که روند تغییرات فرکانس F2 در چهار گروه مصوت افزایشی است. با استعمال از لطیف افزار Formant Synthesis Demo می توان مصوتها را شبیه سازی نمود. پارامترهای متغیر در این شبیه سازی فرکانس، پهنای باند، فرکانس فرمانتها، میزان نویز، شکل موج و نمونهُ Sample صوتی نکته- نظر بخاطر شبیه سازی صدا است. در این شبیه سازی مصوت “او” – ” آ ” – “ا” (به فتح دال) و “ای” در فرکانس ۱۲۹ هرتز شبیه سازی شدند. پارامترهایی که در شبیه سازی این مصوتها تعریف شدند را می توان در شکل پایین دیدن نمود: شکل پایین طیف … [ادامه متن…]

… مبین کشیدگی کم این مصوتها است. در شکل زیر همزمان با ایجاد مصوتی همانند “ش” و با تغییر شکل لبها و در بستر فرکانسی همان مصوت فرمانت ایجاد شده و صامت “او” و-یا “ای” همراه خشه “ش” ایجاد می شوند. حال که اندکی به مقدمات آواشناسی پرداخته شد بهتر است نکاتی راجع به خصوصیات صوتی تنبک ارائه شود. اول- باید دید به صورت ریشه ای ضرورت مقایسه تنبک و اندام مولد گفتار در چیست. قبلا گفته شد ساز نغمه و به خصوص سازهای کوبه ای پوستی Membraphone از قبیل تنبک همچون– اندام گفتاری عمل می نمایند. در این ساز، ضربه’ تکنیکهای اجرایی بر پوست به … [ادامه متن…]

… و-یا ضربه کف دست بر پوست” به دلیل شکل و ابعاد بخش مجری خویشتن نواحی مختلفی را می پوشانند. در این حالت چون: سطح ضربه خورنده پوست بیشتر است. هوای در- کاسه مرتعش و از نفیر خارج گشته و صدای بسیار بمی را تولید می کند. (بند یازده را ببینید) صدای حاصله رنگ بم تری پیدا می کند. (البته رنگ صوتی ناحیه پوست هم در این نکته- تاثیر گذار است.) ۹- گاهی با اجرای بعضی از تکنیکها، نوسان- پوست ماهیت خویشتن را از دست می دهد. به مانند اجرای تکنیکهای گرفته که در راه- های مختلف می تواند صدایی با بلندی مشخص و-یا … [ادامه متن…]

… و ما این وفاداری را امشب به چشم خویشتن دیدیم و با گوش خویشتن شنیدیم. تکنوازی و دونوازی ایشان با آقای محمود فرهمند بافی به نظر من فوق العاده شنیدنی و با ارزش بود. چه تفاوتی میان شیوهء تنبک نوازی آقای رجبی و تنبک نوازان دیگر می‌بینید؟ آقای رجبی به عنوان یک تنبک نواز معتقد است: «جهان متغّییر، انسان متفکّر می‌خواهد. بر این اساس، تنبک نوازی که تغییرات جهان را نکند و براساس آن حرکت‌ نکند، آثارش قبل از خودش می‌میرد». من با ایشان در این نکته- کاملا همچنین عقیده‌ام. این گفته را می‌شود به همهء هنرها تعمیم داد. بعضی … [ادامه متن…]

… و ماهر دیگری بهمین نام ظهور کرد و به آقاجان دوم معروف شد جهت تمیز این دو او را آقاجان اول نامیدند. می گویند آقاجان اول در نوازندگی و خواندن تصنیف و آهنگهای ضربی بسیار مهارت داشته است. حبیب ملقب به سماع حضور:حبیب ملقب به سماع حضور از نوازندگان بنام تنبک و استادی بی به مانند بود و علاوه بر این هنر در نوازندگی سنتور هم-چنین استاد مسلم عصر خویشتن بشمار می رفت. استاد سماع حضور در تنبک شناخته شده نیست و احتمالا آقاجان اول بوده باشد. به هرحال نوازندگان درجه اول تنبک که بعد از او شهرت یافتند اکثر از تربیت … [ادامه متن…]

… استاد تمبک، حسین تهرانی در محضر استادان تنبک نوازی همچون– کنگرلو، نوازندگی تمبک را یاد گرفت و از راهنمایی آن ها بهره های فراوان برد. ولیکن خویشتن او استاد ابولحسن صبا را در فراگیری تنبک، استاد اصلی خویشتن می داند. استاد حسین تهرانی کسی است که ساز تمبک را از ساز درجه دو بودن در نغمه ایرانی و بی اهمیت بودن به سازی برجسته و مهم در هنر موسیقی ما تبدیل کرد. تمبک نوازان مدیون او و زحمات بی دریغ او در برای حفظ و اشاعه ساز تمبک هستند. بهمن رجبی، نوازنده معاصر تمبک هم تالیفات قابل توجهی در به-سبب تدریس تمبک داشته است. … [ادامه متن…]

… اول حبیب سماع حضور در تنبک هم-چنین بوده است. ابوالحسن صبا ، میرزا عبداله خان دوامی و ملوک ضرابی از تربیت شدگان او بوده و می گویند حاجی خان صدای دو دانگ مطبوعی داشت و در خواندن اشعار ضربی مبتکر بود و در فن نوازندگی تنبک و خواندن تصنیف و آهنگهای ضربی تسلط کامل داشت. روح ا… خالقی ، مؤلف سرگذشت نوای ایران می نویسد : «از درویش خان (استاد درجه اول نوازنده تار و سه تار) نقل است که او (مترونم) ارکستر بوده و از آنچه معروف است و همه اهل فن تصدیق دارند او را در زمان خویشتن نیکوترین … [ادامه متن…]

… می آمد و شنیدن تنبک او بدون ساز نیز بسیار جالب و نشاط انگیز بود. مؤلف سرگذشت نوای ایران می نویسد «رحیم قانونی سیمهای ساز را به اهتزاز می آورد و کریم تنبک گیر انعطاف-پذیر نرمک دستی به تنبک می کشید» اسمعیل قدیری : اسمعیل از نوازندگان بنام تنبک در این اواخر بود. تصنیف و آهنگهای ضربی را با صدای مناسبی که داشت نیکو می خواند و در شناسائی اوزان تنبک و نوازندگی آن مهارت داشت. قدیری با استادان معروف همانند درویش خان اشتغال میکرد و با شکری قهرمانی استاد نوازنده تار و عارف قزوینی استاد سازنده تصنیف معاشر بود و … [ادامه متن…]

… استاد او در خوانندگی علیخان معروف به علیخان نایب سلطنه و مربی او در تنبک و تصنیف و آوازهای ضربی حاجی خان عین الدوله ای (شاگرد ممتاز سماع حضور) بود که استادان فن او را نیکوترین تنبک نواز و تصنیف خوان زمان خویشتن می دانستند. دوامی با داشتن قریحه ذاتی و ذوق و استعداد نوای و حافظه سرشار تحت تربیت استادی چون حاجی خان و همکاری با میرزا حسینقلی و حسین خان اسمعیل زاده (استاد کمانچه) و سالها نوازندگی تنبک و خواندن تصنیف با ساز آن هنرمندان نامی و نوازندگی با دیگر استادان بزرگ زمان و استعمال از محضر آن ها در … [ادامه متن…]

… ای نبود. حسین در جوانی هنگامی که در یک کارگاه صنعتی اشتغال می کرد، دچار سانحه شد و یک چشمش را از دست داد. جالب اینکه حسین تهرانی با آن عینک دودی، شباهت زیادی با عبدالحسین هژیر نخست وزیر اسبق داشت با این تفاوت که هژیر قد بلند و چهارشانه بود لاکن حسین قدی نسبتا؛ مختصر داشت. حسین خودش میگفت که در یک خانواده مذهبی و بسیار متعصب بزرگ شدم. در آن دوران هنوز مردها کلاه بی لبه بر سر میگذاشتند و جوان و میان سال و پیر غالبا عبا به دوش می انداختند. در زمان ما نوازندگی آلات نغمه جرم … [ادامه متن…]

… نشست پژوهشی تنبک کوکی و نی کلیددار (III) مراجعه کنید) ۳- طیف صدای حاصل ازاجرای تکنیک ازیک بخش متراکم صوتی درساختار اصوات فرعی به آرامش صوتی ختم می شود. منظور از آرامش صوتی باقی ماندن تنها چند صدای فرعی در انتهای صدای تکنیک است. در شکل پایین موج صدا و طیف صدای حاصله از اجرای پلنگ در ناحیه لبه تنبک را نگاه-کردن می کنید. بخشهای پرتراکم و آرام صوتی درآن کاملا قابل شناسایی هستند. ۴- هرچه بخش مجری تکنیک سخت تر باشد رنگ صدای حاصله به دلیل حضور پر انرژی تر اصوات فرعی با فرکانس بالا در صدای ضربه و در کل … [ادامه متن…]

… و-یا هر شی دیگر. شکل تکنیک بررسی شکل و آناتومی اندام مجری تکنیک (مثلا انگشتان) کمک بسیار مهمی در-رشته بندی و تعیین صنف آن می کند. در این نکته- مورد-های پایین را باید در دید گرفت: در اجرای تکنیک کدام بخش از دست و-یا انگشت (در واقع بخش مجری تکنیک) به اشتغال می رود؟ آیا شئ خاصی (مثلا انگشتر و-یا کوبه) بخاطر انجام به پیشه می رود؟ (در واقع شئ مجری تکنیک ) شکل به شغل گیری بخش مجری و-یا شئ مجری تکنیک به چه شیوه است؟ اگر در ساختار یک تکنیک تعداد اعضاء بخش مجری بیشتر باشد (مثلا چهار انگشت) آیا پیوند … [ادامه متن…]

… قانون تشکیل شده است. تاکسونومی با تاکسون و-یا واحد طبقه بندی پیوند داشته و آن ها را بر بنیاد صفات مشترک در طبقات و-یا صنوف خاص خویشتن عهد- می دهد. نتیجه تاکسونومی رده بندی شدن تاکسون ها می باشد. ۲- صنف: چهارچوبی انتزاعی است که شی نکته- رده بندی در آن پیمان- می گیرد. هر صنف و-یا طبقه دارای صفات مشترک با طبقات بالا و زیر خویشتن است. این رابطه را می توان به اختصار رابطه والد- فرزند نامید. از نظر ریاضی ساختار طبقه بندی شده نموداری همانند شکل پایین است که شاخه درختی بوده وشروع آن از ریشه Root یاNode می … [ادامه متن…]

… خانواده خویشتن و با گروه همنوازان شیدا به سرپرستی محمد رضا لطفی (استاد تار، سه تار و ردیف های سازی) و دیگر هنرمندان نامی همچون هابیل علی اف (استاد کمانچه آذری)، پیتر گیگر (استاد هنر موسیقی جاز)، مسعود شعاری (نوازنده نامی سه تار)، حسن ناهید (استاد نامی نی)، مجید درخشانی (نوازنده ی نامی تار) به عنوان فرصتی مناسب و غرورآمیز یاد می کند. تحصیلات پس از ورود به دانشگاه شهید بهشتی در-بخش ی ریاضی محض، او در دومین المپیاد دانشجویی کشور در رده ی ریاضی میان دو هزار و هشتصد و سی و شش نفر موفق به کسب رتبه ی دوازدهم شد. در دوران لیسانس به مبحث آنالیز ریاضی … [ادامه متن…]